martedì 10 luglio 2007

Missa in latinu


In sas dies coladas su paba at presentadu a unu grupu de cardinales su Motu Propriu in ue resùscitat sa missa in latinu a rechesta de sos fideles. S’antiga tzelebratzione litùrgica codificada dae paba Pio V (1566-1578), rennovada in parte dae Giovanni XXIII nel 1962 e abolida in manera definitiva in su 1969 dae Paolo VI. Duncas Beneitu XVI at a cunsentire a chie nde at a fàghere rechesta (nessi 30 pessones) de sighire s’antigu ritu sena su placet de sos pìscamos, una missa reztitada tota in latinu, francu s’omelia semper pronuntziada in sas limbas natzionales, cun sos tzelebrantes bestidos cun sa pianeta clàssica imbetzes de sa casula, fache a su tabernàculu cara a s’Oriente e palas a sos fideles, sena letores làicos de sos passos bìblicos, sos cherichetos semper in ghenugru, cun gestualidades e ritos litùrgicos (beneditziones, genuflessiones, aspersiones) ritènnidos oramai superados.In custa manera su paba isperat de pòdere recuperare sos sustenidores de Marcel Lefebvre iscomunicadu in 1988 ca aiat ordinadu 4 piscamos sena su placet papale.

In unu mundu chi est in chirca de recuperare sas limbas natzionales faghet ispantu chi sa Crèsia chirchet de reintroduire una limba chi non s'imparat prus mancu in sos litzeos. Mi paret duncas chi amus a torrare a intèndere carchi tzia narende imbetzes de "prospicio me in faciam tuam" "sporcizia mea in faccia tua".

giovedì 28 giugno 2007

Sirbo e is sete fradi

Sirbo e is sete fradi est unu fumetu, èssidu in limba italiana e in limba sarda, iscritu dae Eleonora Carboni e Andrea Mureddu. Est su contu curiosu de unu sirboneddu astutu chi frecuentat su de bator annos de sa elementares, chi tenet sete frades e una macra niedda in sos cherbeddos. Unu contu galunu cun pessonàgios pintados meda bene che a sa mama ansiosa, su mangone dandy, o sa tostoine ghia. Sa versione in sardu campidanesu est istadu visionada dae Mario Puddu e bortada dae Riciotti Usai e Gianni Carboni.

Una cunsideratzione mi sento de fàghere, ma non diat èssere mègius a finantziare carchi cosa in limba sarda comuna?

Sardu in s'ànima



In su 1978 Fabrizio de Andrè pùblicat su discu Rimini. In custu album su cantante genovesu intzidit finas unu branu in gadduresu. Si intìtulat Zirichilaggia est a nàrrere, chie tirat a longu una cosa. Est sa prima bia chi s'artista impreat sa limba sarda. Bos do su testu

ZIRICHILTAGGIA (Baddu Tundu)
(Massimo Bubola / Fabrizio De André)

Di chissu che babbu ci ha lacàtu la meddu palti ti sei presa
lu muntiggiu rùiu cu lu sùaru li àcchi sulcini lu trau mannu
e m'hai laccatu monti mùccju e zirichèlti.

Di quello che papà ci ha lasciato la parte migliore ti sei presa
la collina rosa con il sughero le vacche sorcine e il toro grande
e m'hai lasciato pietre, cisto e lucertole.

Ma tu ti sei tentu lu riu e la casa e tuttu chissu che v'era 'ndrentu
li piri butìrro e l'oltu cultiato e dapòi di sei mesi che mi n'era 'ndatu
parìa un campusantu bumbaldatu.

Ma tu ti sei tenuto il ruscello e la casa e tutto quello che c'era dentro
le pere butirre e l'orto coltivato e dopo sei mesi che me n'ero andato
sembrava un cimitero bombardato.

Ti ni sei andatu a campà cun li signuri fènditi comandà da to mudderi
e li soldi di babbu l'hai spesi tutti in cosi boni, midicini e giornali
che to fiddòlu a cattr'anni aja jà l'ucchjali.

Te ne sei andato a vivere coi signori, facendoti comandare da tua moglie
e i soldi di papà li hai spesi tutti in dolciumi, medicine e giornali
che tuo figliolo a quattro anni aveva già gli occhiali.

Ma me muddèri campa da signora a me fiddòlu cunnosci più di milli paràuli
la tòja è mugnedi di la manzàna a la sera e li toi fiddòli so brutti di tarra
e di lozzu e andaràni a cuiuàssi a a calche ziràccu.

Mia moglie vive da signora e mio figlio conosce più di mille parole
la tua munge da mattina a sera e le tue figlie sono sporche di terra
e di letame e andranno a spostarsi a qualche servo pastore.

Candu tu sei paltutu suldatu piagnii come unu stèddu
e da li babbi di li toi amanti t'ha salvatu tu fratèddu
e si lu curàggiu che t'è filmatu è sempre chiddu
chill'èmu a vidi in piazza ca l'ha più tostu lu murro
e pa lu stantu ponimi la faccia in culu.

E tu quando sei partito soldato piangevi come un bambinetto
e dai padri delle tue avanti t'ha salvato tuo fratello
e se il coraggio che ti è rimasto è sempre quello ce la vedremo in piazza
chi ha la testa dura e nel frattempo mettimi la faccia in culo.

sabato 16 giugno 2007

Su romaniscu ite est?


A bandas de sas limbas o sos dialetos prus nòidos presentes in Sardigna (tataresu, galluresu, tabarchinu, catalanu), bat unu faeddu tìpicu de sos artesanos de su ràmene, mutidu romaniscu. In Isili, bidda minore de su Sarzidanu, b’at dae semper una traditzione de artesanos chi trabballant su ràmene, sos ramenàrgios. Cun su ràmene si faghiant sos istèrgios impreados dae sos pastores pro sa produtzione de su casu e de su recotu, e dae sas fèminas pro tìnghere sa lana, in su tessìngiu, e in su sabunòngiu e pro còghere sos màndigos. Trastos chi pustis bendiant in totu sas biddas de Sardigna. Sa produtzione calderaia si ispricat gràtzias a su fatu chi sa bidda est a tesu dae sas bias de comunicatzione de prus importu e est a curtzu a sas minas de ràmene de Funtana Raminosa, connòschida dae s’antighidade. S’istòria de sos ramenàrgios (contzinos) de Isili, maistros ispetzializados in sa lavoratzione de su ràmene, est inghiriada finas dae un tzertu mistèriu. Si narat chi bèngiant dae pòpulos de zìngaros o ebreos, bènnidos a istare antigamente in custa zona, forsis in su ‘400 durante sa dominatzione ibèrica. Custas camàndulas diant pàrrere cunfirmadas dae s’impreu de su suspu curiosu mutidu su romaniscu (Arromanisca )e dae sos tratos somàticos chi los faghent assimigiare prus a sos nòrdicos chi no a sos sardos. Custu limbàgiu curiosu chi sos ramenàrgios impitaiant intre issos, non tenet perunu raportu cun sos dialetos de s’ìsula. Dae s’anàlisi de su Romanisku o Pavela Romaniska o Arbareska si deduit s’origine zingara cun sa presèntzia de tèrmines albanesos e neogregos o de su suspu de sa malavita. Similitùdines tenent cun su dialetu de sos ramenàrgios de Tramonti, in su Friuli e cun sos dialetos de sos contzinos "Camminanti Siciliani" (Baccagghiu), originàrios dae sos grupos Rom de sas comunas albanesas de sa Calàbria.

Ramon Pique

Carlo Zoli

venerdì 15 giugno 2007

Decàlogu pro agatare mugiere

Pro totu sos baghianos e sas baghianas chi b'at in giru, unos cantos cussìgios leados dae sa Bìblia

Decalògu pro agatare mugiere


1. Agata una presonera de gherra galana, bati•la a domo, tunde•li sos pilos, sega•li sas ungras e dae•li beste noa. A pustis de custu at a èssere tua (Deuteronomio 21:11-13);
2. Agata una prostituta e isposala(Osea 1:1-3);
3. Còmpora una propiedade e incrui una fèmina in s’acordu (Rut 4:5-10);
4. Deveni imperadore de una natzione manna e faghe unu cuncursu de bellesa (Esther 2:3-4);
5. Bae a una festa e cua•di. Cando sas fèminas ant a cumintzare a ballare, essi a campu, leadi•nde una, e furadi•nde•la(Giudici 21:19, 23);
6. Dassa chi siet Deus a creare una fèmina pro tene cando ses dormende (Genesi 2:19-24)
7. Ochie cale si siat de maridu e leadi• nde sa mugiere(prepara•di però a pèrdere bator fìgios (2 Samuele 11);
8. Punna a sa cantidade no a sa calidade (1 Re 11: 1-3);
9. Agata un’òmine cun 7 fìgias e impressiona•lu dende a bìbere a sa màndria sua (Esodo 2:16-21),
10. Una mugiere? Mègius chi nono! (Corinzi 7:32-35)

Lupinu Giovanni

Carlo Sanna

Dae su giornale in pabiru a sa ràdiu o a sa televisione




Una cantas règulas si si colat dae unu mèdiu a un’àteru sunt diferentes. Su mèdiu, su pùblicu chi ascurtat o abbàidat est de seguru prus istraviadu de cussu chi leghet. In sa ràdiu no esistit data, nemancu cussa paràula de su testu chi in sos giornales ìnditat dae ue benit sa noa, Roma, Brussellas, ect. Duncas custa informatzione cheret recuperada in sa prima frase. Diat èsser mègius a incumintzare cun su fatu e galu prus cun su nùmene de sa pessone de prus importu de su servìtziu, in manera chi su chi ascurtat podat collegare sos elementos chi benint a pustis a carchi cosa chi connoscant. Frases curtzas, nudda virguleddas ca tantu perunun tonu de sa boghe diat pòdere distìnghere, totu naradu cun una boghe crar e chi non tèngiat difetos de pronùntzia.In televisione su discursu est prus cumplessu galu. A dare sos primos elementos de sa noa est su condutore in istùdiu e petzi a pustis arribant su servìtziu e sas imàgines relativas. Ma tocat chi su condutore no impreet sas matessi paràulas chi ant a aberrere su servìtziu giai registradu. Frases curtzas e a efetu, tonu detzisu e ivitante.In sos giornales s’informatzione est furnida semper in antis de inditare sa fonte, in s’istile televisivu est beru su contràriu, si narat dae chie benit sa noa e apustis si riferit. Sena ismentigare chi cando sas imàgines sunt elocuentes, su giornalistas las podet imbiare in onda pro carchi secundu sena perunu cummentu. Custos cussìgios amus chircadu de pònnere in pràtica cun tonino Oppes, diretore de sa sede regionale de Rai tre, proende finas a fàghere unu telegiornale in limba.

Interpretariadu in sardu


S'ùrtima parte de su master est istada dedicada ocannu a s’interpretariadu, cun sa possibilidade de colare a su sardu/dae su sardu a àteras limbas, in ocasione de seminàrios, cunferèntzias. In s’organizatzione de eventos culturales e turìsticos, sa possibilidades de tènnere un’intèrprete sardu/àteras limbas diat pòdere annànghere un’integratzione culturale prus manna cun su territòriu e in su matessi tempus un’idea de abertura e multiculturalidade.

Localizatzione sitos webs


A pustis de nos àere imparadu sas tècnicas de documentatzione, reperimentu de cale si siat de informatzione, est torradu a nos fàghere lezione in su master Barto Mesa, professore catalanu de sa Uab, cun unu pogramma apòsitu pro bortare sitos webs. Ofèrrere servìtzios e produtos in sa limba naturale de sos clientes est unu balore in prus pro istitutziones e impresas, ca comùnicant a s’utente e a su cliente :identidade, respetu pro s’ambiente naturale e umanu, ispiritu multiculturale e aumentat sa soddisfatzione de sos clientes. In prus su mundu web agiuat in manera istraordinària, siat pro sa tècnica siat pro sos costos, su multilinguismu. Est importante a sensibilizare a sos impresàrios subra de sos bantàgios cummertziales chi tenet a incruire sa limba sarda in sas webs chi sunt destinadas a unu pùbblicu in sardu. A su restu de su pùblicu l’agradat sa presèntzia de sa combinatzione linguìstica locale de s’ìsula. Impresas medas modìficant sos produtos cunforma a sas preferèntzias de su consumidore. In sa matessi manera chi s’impresàriu addatat su produtu a sos gustos de su cliente, paret finas lògicu chi mandet su messàgiu pubblitzitàriu in sa limba de su cliente. Pro custu motivu sos istudentes de su master ant chircadu de isseberare aziendas mescamente albergos, agriturismos o finas istitutzione culturales che a sos museos, a ue ant a accudire mìgias de turistas e in ue at a cumpàrrere a costàgiu de s’inglesu, limba istràngia prus difùndida, de s’italianu, limba istatale, su sardu. Cun s’isperu chi custu impreu modernu de su sardu podat devènnner pro calicunu finas unu trabballu.

Comente si faghet una noa?


Sa giornalista de s’Unione Sarda, Alessandra Raggio, at chircadu de nos dare una cantas lìnias ghia pro fàghere una noa siat in unu giornale in pabiru o digitale, de caràtere locale o setoriale. Pro iscrìere unu cale si siat de artìculu balent, pagu prus o mancu, sas matessi règulas, de cada discursu, o tema, ect est a nàrrere sas chimbe v dòpias inglesas: chie, in ue, cando ite, proite ma finas comente. Unu giornalista devet tènnere s’agenda prena de nùmeros telefònicos, tènnere raportos frecuentes cun fontes ispetzìficas (cuestura, carabineris, cummissariados, ospidales, etc), tènnere una connoschèntzia bona de sa comunidaede in mesu de sa cale si trabballat,mustrare curiosidade e detzisione in su giru de sas telefonadads cuotidianas, andare deretu in su logu in ue iscatat s’allarme, cramende semper nessi unu collega, in manera chi siet prontu pro controllare àteras fontes,iscrìere totu, nùmenes, sambenados, indiritzos, modellu e colore de sas màchinas, cada particulare de s’ambiente e de sas pessones.,fàghere totpregontas de cada casta, in manera insistente. S’artìculu devet èssere iscritu cun unu limbàgiu sèmplitze, una ricostrutzione ordinada de sos fatos, pretzisione in sos particulares, ma evitende sas 3S(sàmbene, sessu, sisinu/dinare). Finas sas espressione "paret, si faghet s'ipòtesi" tocat a las evitare, ma sa cosa de prus importu est semper a s'assegurare de sa beridade de sas noas in antis de las publicare.

giovedì 14 giugno 2007

Ascurta Domo mia

Eros

Duetu in limba Tazenda-Ramazotti

Sos Tazenda publicant unu discu nou Vida cun sa partezipatzione istraordinària de Eros Ramazzotti. Su discu cuntenet sete branos inèditos, chimbe clàssicos de su grupu in sa versione originale cantados dae Andrea Parodi., e unu dueto virtuale cun su cantante iscumpartu s’annu coladu. Sa cantzone de pus importu chi aberit su Cd est Domo mia in ue Eros cantat paris cun Beppe Dettori. Sa collaboratzione intre su grupu tataresu e su cantante romanu est capitada pro casu candu giai 5000 còpias fiant prontas pro sa distributzione. Totu su discu est un'omàgiu a Andrea Parodi,sos petzos noos Universos, A chent’annos, Sa fiza de su re, Chelos, La ricerca di te, Disperada e Laudada, sunt iscritos e arrangiados dae Luigi Marielli, Gino Camedda e Maurizio Bassi e cantados dae Beppe dettori. Cun Vida sos tazenta riscoberint sa melodia, ispirendesis a su cantante pachistanu Nursat Fatedh Ali Khan e a Jeff Buckley. Innovendesi sena ismentigare su tempus coladu, pro custa rssone est insetadu inserdi su dueto virtuale cun Andrea Parodi chi cantat Non poto reposare. S’ùrtima parte de su discu riproponet sos branos prus noidos de sa grupu in sa versione originale Spunta la luna dal monte, Pitzinnos in sa gherra, Carrasecare, Mamoiada.

domenica 10 giugno 2007

Sa liturgia de sa crèsia in limba sarda


A pustis de su cursu de formatzione pro sos dipendentes de sa pùblica amministratzione, s’ufìtziu limba sarda de sa provìntzia de Aristanis at organizadu una sèrie de seminàrios de aprufundimentu. S’iscopu de sos addòvios est su de resessire a esaminaresas diferentes temàticas ligadas a sa limba sarda, dae sa promotzione culturale a su raportu cun sos mèdios de comunicatzione e cun sa Crèsia. A custu ùrtimu argumentu est istadu dedicadu su seminàriu de s’oto de làmpadas. Est intervènnidu Raimondo Turtas, unu de sos espertos prus mannos de s’istòria de sa Crèsia. In sos istùdios suos at esaminadus sas vicendas de sa limba sarda in sa prospetiva de s’impreu suo(capitadu o nono) comente limba fr sa liturgia e a postu su problema de proite sa Crèsia non promovet sa liturgia in sardu. Sunt intervènnidos don Antonio Pinna, dotzente de Sacra Iscritura in sa Pontìficia facultade de teologia de sa Sardigna, chi est isperimentende sa tradutzione in sardu de libros bìblicos; don Roberto Caria, e Luigi Sanna, dotzente de Istòria de sa Crèsia.

carta de identidade noa

lunedì 4 giugno 2007

Andrònimos in sardu

Su capu de Sardigna Natzione, Sebastiano Cumpostu, s’est apelladu a sa lege de tutela de sas minoràntzias linguìsticas e como Sebastiano est Bustianu finas pro s’Istadu.Dae como in susu s’at a cramare Bustianu non solu pro pros amigos, connoschentes ma finas pro s’Istadu e sa burocratzia: e como che a issu medas Salvatore ant a pòdere devènnere Bobore, Tore o Totore, sos Giovanni Juanne, sos Francesco Frantziscu. Custa realizada dae capu de Sardigna Natzione dia pòdere èssere un’iniziatziva destinada a a realizare una bera rrivolutzione anagràfica, cun sos ufìtzios comunales custrintos a unu trabbballu mannu pro adeguare sos nùmenes a sa limba sarda. Cumpostu s’est apelladu a s’artìculu 11 de sa lege 482 de su 99, cussa chi tutelat sas minoràntzias linguìsticas e at pedidu a sa comuna de Bitzi chi de como in susu su nùmene suo, in totu sos documentos ufitziales, siat cussu sardu. Sa modulìstica pro otènnere su càmbiu de su nùmene est a disponimentu in su situ www.Sardignanatzione.eu.Sa pràtica durat chimbe meses e est de badas de su totu

lunedì 28 maggio 2007

Paradigmas

Murales


Forma de espressione artìstica chi s'est isvilupada in Sardigna dae su 1968, pro more de s'atividade de Pinuccio Sciola in Santusparau. Sos muros de unas cantas domos a corte fiant istados torradodos a rebbussare comente tocat pròpiu pro dare logu a custu tipu de pintura chi est, in su matesi tempus, una forma de protesta sotziale e una manera de dare cara a su logu pùbblicu. S'initziativa, chi fiat incumintzada in sas dies de Corpus domini, si cullegat a sa tradiztione de espònnere in custa cajone sos frunimentos prus bellos chi cada famìlia tenet in domo sua. Dae custa prima esperièntzia su muralismu s'est difùndidu in àteras biddas de s'ìsula, semper cun su bisòngiu de comunicare, tràmite sa pintura, ideas e balores a manera de mudare, in manera radicale, su sestu de sa sotziedade isulana. in mesu de sos àteros, famados meda sunt sos murales de Orgòsolo.Custa espressione artìstica populare at agatadu in Sardigna un'identidade pretzisa, leende ispuntu dae sa natura e dae s'ambiente isulanu; a bias sos murales sunt boghes chi rapresentant sas abitùdines e sas costumàntzias de sa comunidade, ma a s'ispissu dennùntzias finas sos anneos e sos fastìgios de sa gente isulana.

sabato 26 maggio 2007

Ispàssios

Testu cuadu
Intzertade ite/ o chie est?

Su monte est nivadu
Sos longos sunt curtzos
Sos muros sunt rutos
Sos duos sunt tres

mercoledì 23 maggio 2007

Publitzade sotziale in sardu


Custu blog cheret èssere finas una casta de diàriu de su master de comunicatzione e interpretariadu in limba sarda chi bos apo contadu carchi die a como. Comunicare oe in sardu si podet e duncas pro dare visibilidade a sa limba est cumintzada una campanna de Publitzidade sotziale in sardu. Una publitzidade chi duncas non bendet perunu produtu ma punnat a promòvere Entidades culturale e sotziales de voluntariadu e sena finalidades de lucru. Sas primas locandinas sunt istadas istampadas in milli còpias cadauna e como sunt prontas pro las difùndere e las apigare in entes, iscolas istitutziones. Custa casta de publitzidade at isseberadu organizatziones internatzionales che a Intervita, assòtziu chi punnat a megiorare sas cunditziones de sos prus pòveros de su mundu, e che Selvas chi si òcupat in particulare de sos problemas de sa regione andina e de s'Amèrica latina. Paris cun custa casta de documentos chi dant boghe a organismos sotziales, b'at a àere totu una sèrie de publitzidades e decàlogos chi pertocant sa salude, sa prima est intitulada Pro imbetzare bene. 35 règulas pro una bida sana e longa.

martedì 22 maggio 2007

Gènova, 1482 s’arbèschida de sos Pacs


Si pessades chi Pacs e Dico sient cantu de prus modernu su deretu tzivile apat cuntzepidu, bos seis faddende. Su primu patu de solidariedade de s’Istòria est istadu firmadu in Gènova su 26 de santandria de su 1482. L’ant iscobertu duos istudiosos de s’Archìviu de Istadu de sa capitale lìgure. Francesco de Barlis, maistru de gramatica, e Giorgio Ardizzone, unu fabricante de pabiru, aiant promintidu a dae in antis de su notaiu Andrea De Cairo de istare in pare “comente frades” (tando sa sodomia fiat punida finas cun sa morte) “in eternu”. In sas bator colunnas de su documentu aiant istabilidu finas siat sa comunione de sos benes chi teniant a su momentu de s’acordu, siat de cussos balangiados in su tempus benidore “dae s’arte e dae s’industria”. Totu suta de sos ogros de sa crèsia, ca su notaiu de Cairo fiat unu cantzellieri de sa Cùria. Non si tratat de unu casu raru, ca ant iscobertu in S’Archìviu de Istadu una mesu dusina de pràticas sìmiles. Sa solennidade de sa tzerimònia e de su documentu redatadu fiat manna de aberu, ca cando chi in in unu cuntratu normale duos testimòngios bastaiant, inoghe bi nche cheriant chimbe. e a sa fine de su ritu, su patu si cuncriat cun un'astrinta de manu e cun “su basu de sa paghe”.



Pragat o nono sos raportos inertersonales, mescamente sos de amore, como non sunt che in antis . Duncas, si non cherimus cungiare sos ogros no abbaidende a su chi capitat in su mundu, tocat chi una solutzione, pro tutelare sos deretos de cadaunau, si leet.

venerdì 18 maggio 2007

Duas culturas a cunfrontu: Aràbia Saudita e Itàlia


Dae su 19 a su 26 de maiu una delegatzione de esponentes de sas traditziones sardas andat a Rijad, in ue su teatru est vietadu, pro leare parte a Soglie-Nawafeth. Sa manifestatzione est organizada dae s’ambasciada italiana in collaboratzione cun Al Nahda Philanthropic Society. Si tratat de un’initziativa de cuncàmbiu interculturale intre s’Itàlia e s’Aràbia Saudita, cun delegatziones de Sitzìlia, Puglia, Làtziu, Vènetu, Ligùria e Piemonte. S’ispeditzione isulana est organizada dae sa cussigiera regionale Simonetta Sanna e bi leant parte duas artisanas orafo-tessiles Marina Marini e Rita Gabriella Lutzu. Una chida de addòvios e de cunfrontos interessantes intre duas culturas gasi diferentes in ue su tema est su ruolu de sa fèmina in sa sotziedade e su raportu chi issas tenent cun s’arte in generale. Sas fèminas àrabas tenent una cultura manna e una mentalidade aberta ca istùdiant in Europa e in sos Istados Unidos ma cado torrant a sa pàtria issoro tenent problemans mannos de afirmatzione, tantu chi si narat chi s’arte femmninile non b’est. Custa chida at a servire finas a sensibilizare sas autoridades àrabas subra de sos sistemas de recùperu e cunservatzione de sas traditziones culturales. S’interventu de s’atora Elisabetta Podda, presidente de sa cumpangia teatrale Akròama, est basadu in su recùperu de sas traditziones sardas e in particulare subra de sas capatzidades de las mandare in iscena cun una beste moderna.
Sos àrabos ant a torrare sa bìsita dae su 2 a s’8 de trìulas in Roma, in Campidoglio

Unu defensore de sa limba


Su regìmene fascista fiat fundadu subra de sas paràulas e at ghiadu batallas mannas pro su purismu de sa limba italiana. Sas insignas cun tèrmines istràngios fiant istada tassadas giai dae su 1923, mescamente cussas chi teniant unu sinònimu corrispondente in italianu. Coiffeur, bar, garage, hotel fiant prus penalizadas cunforma a tram, rhum the chi fiant dispensadas.. In su 1937 sas iscritas esòticas pagaiant una tassa binti bias prus manna de sas àteras. Su ditzionàriu comissionadu sa Mussolini a sa Reale Accademia de Italia nche deviat “bogare sa fundu malu de s’esotismu” no est istadu mai fatu. Ma sos linguistas aiant traballadu meda pro formulare sas ipotesis issoro e sos tzitadinos fiant istados interessados dae sos giornales de tando (Popolo D’Italia, Gazzetta del Popolo, Scena Illustrata) in sondàgios e cuncursos. Mussolini in persona fiat intervènnidu contra a s’iscrita Majestic Soda Parlor in carrera Veneto in Roma e contra a unu ristorante chi in vetrina esponiat su menu. Mi paret interesante a ammentare chi cuotidianu romanu La tribuna aiat bandidu finas unu cuncursu (primu prèmiu milli francos) pro sa tradutzione de 50 paràulas esòticas- aiat bintu comente tradutzione de dancing sala da ballo (botzados balleria, danzatorio, caffè-ballo e ballatoio), pro tabarin, tabarino(iscartados ritrovo notturno, veglioncello, tavola-danza e putanambolo), pro taxi, tassì (nono autopubblica, tassauto o publiato). Ma pro bar sa giuria aiat respintu cada proposta (espresso, barra, bibitario, bevitoio, mescita) gasi comente pro bazar chi oramai fiant intradas in s’usu.

Sena arriscare de fàghere cosa ridìcula non bos paret chi s’italianu impreet anglitzismos finas cando non b’at perunu bisòngiu? Est ridìculu a cambiare e italianizare sos nùmenes de sos atores istràngios comente faghiat Mussolinu cramende Louis Amstrong Luigi Braccioforte ma àtere tantu mi paret un’isciolòriu a impreare s’inglesu cando b’at s’espressione italiana e duncas proite a nàrrere family day e non die de sa familìa? In aterue a ischire s’italianu est de moda francu in Itàlia

giovedì 17 maggio 2007

Festa de sa rosa peònia


Sa comunidade montana chi dae bator annos ligat Fonne e Orane a sos tedescos de su Parcu de s’Eifel, ocannu s'at a fàghere finas in Orgòsolo e Ulìana. Sa festa de sa rosa peònia cumintzat oe dae sa bidda de su Supramonte a sas noe. Pustis sos saludos de su sìndigu a sos òspites tedescos ghiados dae su professore Schumacher de s’universidade de Bonn, sa die sighit cun sa bìsita a sa mustra “Dalla roccia al gipeto”, a sos murales e a su museu de su bacu de sa seda. A merie sa delegatzione at andare a sas fontes de su Tzedrinu e a su monte Santu Giuanne pro connòschere sa vegetatzione de sa zona. Cras sa manifestatzione at a sighire in Fonne cun s’escursione a Bruncuspina pro iscobèrrere sos campos de sa peònia. Merie bìsita a sa Basìlica de sos màrtires e sa su biddighedda nuràgicu de Gremanu. Sàbadu in Orane escursione a monte Gonare e a sas ses firma de su protocollu de intesa intre sas comundidades sardas e tedescas interessadas.Domìniga s’addòviu si cuncrit in Ulìana, cun escursiones a su Gologone, a sa badde de Lanaitu e a Sa sedda e Sos Carros.

mercoledì 16 maggio 2007

Master de tradutzione e comunicatzione in limba sarda


Su Cunsòrtziu Universitàriu de sa Sardigna Tzentrale, in collaboratzione cun s’Universidade Autònoma de Bartzelona at organizadu unu Master de tradutzione e de comunicatzione in limba sarda. Su Master, a pagamentu, est de treghentas binti oras, est cumintzadu su bintisete de freàrgiu e at a agabare in su mese de làmpadas. Lu sunt frecuentende, in sos locales de su Litzeu sientìficu de Nùgoro dae belle duos meses, batòrdighi laureados sardos in matèrias diferentes, ghiados dae su diretore sientìficu Diegu Corraine pro sa parte sarda e dae Carles Biosca pro sa parte catalana. Custu est su de bator annos chi si faghet unu Master in ue sos istudentes sunt immatriculados in s’Universidade Autònoma de Bartzelona e sa sede nugoresa est petzi una sede istacada. Sos istudentes sunt imparende sas tècnicas de redatzione giornalìstica, de tradutzione e de interpretariadu, de tradutzione simultànea dae su sardu a àteras limbas e a s’imbesse, impreende sa limba sarda Comuna, adotada in su mese de abrile de su 2006 dae sa Regione Sardigna S’obietivu est de creare pessones ispetzializadas in cada casta de tradutzione, chi siant a tretu de fàghere unu situ web, unu notitziàriu in lìnia, un’artìculu pro sos cuotidianos, creare messàgios publitzitàrios e fàghere documentàrios. Pro lis imparare totu custu, sunt bènnidos dae Bartzelona professores universitàrios che a Carles Biosca, Barto Mesa e Ramon Piquè, dae sa Sardigna, professores e espertos che a Alessandra Raggio, Tonino Oppes, Carlo Sanna, Giovanni Lupinu, Don Antonio Pinna e Diegu Corraine. Unu master che a custu cheret dare a sa limba sarda una visione moderna, chi podet devènnere risorsa econòmica e ocupatzionale.

tradutzione in sardu de s'art.36 de su Sacrosanctum Concilium

Limba litùrgica (sardu)

S’at a mantènnere s’impreu de sa limba latina in sos ritos latinos, francu indicatziones particulares.
Sende chi s ’impreu de sa limba volgare est ùtile meda pro sa gente in varias ocasiones, siat in sa missa siat in s’amministratzione de sos Sacramentos e in sas àteras partes de sa Liturgia, s’at a pòdere dare logu prus mannu in antis de totu in sas leturas e in sas ammonitziones, in carchi oratzione e in sos cantos, cunforma a sas normas chi pertocant custa matèria chi si istabilint pro cada casu in sos capìtulos chi sighint.
Osservende custas normas, at a èssere de cumpetèntzia de s’autoridade eclesiàstica territoriale (comente narat s’artìculu 22, 2) detzìdere si s’at a impreare sa limba vernaculare e in cale estensione; sos atos ant a èssere aprovados e cunfirmados dae sa Sede Apostòlica.
Sa Tradutzione dae su testu latinu a sa limba vernaculare, chi si devet impreare in sa Liturgia, la devet aprovare s’autoridade eclesiàstica territoriale cumpetente numenada in antis.

art.36 de su Sacrosanctum Concilium in limbas diferentes

S'artìculu 36 de su Sacrosanctum Concilium est istadu pigadu in cunsideru in sas limbas portughesa, castigliana, catalana, inglesa e italiana, in antis de fàghere sa tradutzione in sardu, moende dae su testu latinu.
Pro nde ischire de prus, podides abaidare sas fontes chi sighint:
www.vatican.va
www.arqbcn.org

Sacrosanctum Concilium
36. §1. Linguae latinae usus, salvo particulari iure, in Ritibus latinis servetur. (Latino)
§2. Cum tamen, sive in Missa, sive in Sacramentorum administratione, sive in aliis Liturgiae partibus, haud raro linguae vernaculae usurpatio valde utilis apud populum exsistere possit, amplior locus ipsi tribui valeat, imprimis autem in lectionibus et admonitionibus, in nonnullis orationibus et cantibus, iuxta normas quae de hac re in sequentibus capitibus singillatim statuuntur.
§3. Huiusmodi normis servatis, est competentis auctoritatis ecclesiasticae territorialis, de qua in art. 22 § 2, etiam, si casus ferat, consilio habito cum Episcopis finitimarum regionum eiusdem linguae, de usu et modo linguae vernaculae statuere, actis ab Apostolica Sede probatis seu confirmatis.
§4. Conversio textus latini in linguam vernaculam in Liturgia adhibenda, a competenti auctoritate ecclesiastica territoriali, de qua supra, approbari debet.

36. A língua litúrgica: traduções (Portoghese)
1. Deve conservar-se o uso do latim nos ritos latinos, salvo o direito particular.
2. Dado, porém, que não raramente o uso da língua vulgar pode revestir-se de grande utilidade para o povo, quer na administração dos sacramentos, quer em outras partes da Liturgia, poderá conceder-se à língua vernácula lugar mais amplo, especialmente nas leituras e admonições, em algumas orações e cantos, segundo as normas estabelecidas para cada caso nos capítulos seguintes.
3. Observando estas normas, pertence à competente autoridade eclesiástica territorial, a que se refere o artigo 22.2, consultados, se for o caso, os Bispos das regiões limítrofes da mesma língua, decidir acerca do uso e extensão da língua vernácula. Tais decisões deverão ser aprovadas ou confirmadas pela Sé Apostólica.
4. A tradução do texto latino em língua vulgar para uso na Liturgia, deve ser aprovada pela autoridade eclesiástica territorial competente, acima mencionada.
D. Normas para a adaptação da Liturgia à índole e tradições dos povos


36. Llengua litúrgica (Catalano)

1. Es conservarà l’ús de la llengua llatina en els ritus llatins, excepte dret particular.
2. No obstant això, com l’ús de la llengua vulgar és molt útil per al poble en no poques ocasions, tant en la Missa com en l’administració dels Sagraments i en altres parts de la Litúrgia, se li podrà donar una major cabuda, especialment, en les lectures i admonicions, en algunes oracions i cants, conforme a les normes que sobre aquesta matèria s’estableixin en cada cas en els capítols següents.
3. El compliment d’aquestes normes, serà d'incumbència de la competent autoritat eclesiàstica territorial, de la qual es parla en l’article 22,2, determinar si ha d’utilitzar-se la llengua vernacla i en quina extensió; si fes menester es consultarà els Bisbes de les regions limítrofes de la mateixa llengua. Aquestes decisions han de ser acceptades, és a dir confirmades per la Seu Apostòlica.
4. La traducció del text llatí a llengua vernacla, que ha d’usar-se en la Litúrgia, ha de ser aprovada per la competent autoritat eclesiàstica territorial abans esmentada.

Lengua litúrgica (Castellano)
36. § 1. Se conservará el uso de la lengua latina en los ritos latinos, salvo derecho particular.
§ 2. Sin embargo, como el uso de la lengua vulgar es muy útil para el pueblo en no pocas ocasiones, tanto en la Misa como en la administración de los Sacramentos y en otras partes de la Liturgia, se le podrá dar mayor cabida, ante todo, enlas lecturas y moniciones, en algunas oraciones y cantos, conforme a las normas que acerca de esta materia se establecen para cada caso en los capítulos siguientes.
§ 3. Supuesto el cumplimiento de estas normas, será de incumbencia de la competente autoridad eclesiástica territorial, de la que se habla en el artículo 22, 2, determinar si ha de usarse la lengua vernácula y en qué extensión; si hiciera falta se consultará a los Obispos de las regiones limítrofes de la misma lengua. Estas decisiones tienen que ser aceptadas, es decir, confirmadas por la Sede Apostólica.
§ 4. La traducción del texto latino a la lengua vernácula, que ha de usarse en la Liturgia, debe ser aprobada por la competente autoridad eclesiástica territorial antes mencionada.

36. 1. Particular law remaining in force, the use of the Latin language is to be preserved in the Latin rites. (Inglese)
2. But since the use of the mother tongue, whether in the Mass, the administration of the sacraments, or other parts of the liturgy, frequently may be of great advantage to the people, the limits of its employment may be extended. This will apply in the first place to the readings and directives, and to some of the prayers and chants, according to the regulations on this matter to be laid down separately in subsequent chapters.
3. These norms being observed, it is for the competent territorial ecclesiastical authority mentioned in Art. 22, 2, to decide whether, and to what extent, the vernacular language is to be used; their decrees are to be approved, that is, confirmed, by the Apostolic See. And, whenever it seems to be called for, this authority is to consult with bishops of neighboring regions which have the same language.
4. Translations from the Latin text into the mother tongue intended for use in the liturgy must be approved by the competent territorial ecclesiastical authority mentioned above.

36. Latino e lingue nazionali nella liturgia (Italiano)1. L'uso della lingua latina, salvo diritti particolari, sia conservato nei riti latini.
2. Dato però che, sia nella messa che nell'amministrazione dei sacramenti, sia in altre parti della liturgia, non di rado l'uso della lingua nazionale può riuscire di grande utilità per il popolo, si conceda alla lingua nazionale una parte più ampia, specialmente nelle letture e nelle ammonizioni, in alcune preghiere e canti, secondo le norme fissate per i singoli casi nei capitoli seguenti.
3. In base a queste norme, spetta alla competente autorità ecclesiastica territoriale, di cui all'art. 22- 2 (consultati anche, se è il caso, i vescovi delle regioni limitrofe della stessa lingua) decidere circa l'ammissione e l'estensione della lingua nazionale. Tali decisioni devono essere approvate ossia confermate dalla Sede apostolica.
4. La traduzione del testo latino in lingua nazionale da usarsi nella liturgia deve essere approvata dalla competente autorità ecclesiastica territoriale di cui sopra.

martedì 15 maggio 2007

Riflessione subra de su Sacrosanctum Concilium

Bortare una limba dae un’àtera est semper unu pagu a la traìghere. Diat tocare semper a mòere dae su testu originale; est su chi amus chircadu de fàghere cun s’artìculu 36 de sa Costitutzione Sacrosanctum Concilium.
Abaidende sas tradutziones portughesa, catalana, inglesa e castigliana, essit a pìgiu chi totus sunt istadas fideles a su testu latinu bortende s’espressione “Lingua vernacula”, francu s’italianu chi impreat s’espressione “lingua nazionale”.
Sa tradutzione literale “lingua vernacolare” chi su ditzionàriu definit “linguaggio popolare proprio di un luogo, di una regione, considerato spec,..in contrapposizione con la lingua letteraria”, est a nàrrere “sa limba de cada die”, impreada in cuntestos familiares (duncas una casta de dialetu!), est diferente dae sa tradutzione italiana chi àrtiat su livellu de sa limba dende•li finas una connotatzione polìtica. S'italianu est sa limba natzionale de s'Istadu italianu, e custu si devet marcare finas in sa tradutzione.

sabato 12 maggio 2007

In s'aparcamentu dae cara a comente faeddas

Curiosa batalla de polìtica linguìstica, un'aparcamentu gallesu faghet iscontos a chie si espressat in sa limba locale
Non faeddas gallesu? Su preju raddòpiat. Sos responsàbiles de un'aparcamentu de Llanbris, in sos montes de su Galles, ant detzisu de fàghere una batalla curiosa pro sustènnere sa limba locale: aplichende tarifas diferentes cunforma a sa limba connota dae sos automobilistas chi chircant parchègiu. Chie preguntat in gallesu "Faint mae ’n gostio i barcio y ma?" est a nàrrere "cantu costat a aparcare sa vetura inoghe?" ,pagat duas isterlinas ebbia, chie faghet sa matessi pregunta in inglesu nde gastat 4 .

martedì 8 maggio 2007

Batalla navale in limba


Su giogu nòidu a totu sos pitzinnos in ue sos giogadores devent còrfere sas nae de sos inimigos, est fatu finas in limba sarda. Dae oe paràulas comente "acqua" o "colpito e affondato" si narant "inoghe non b'at nudda" "mi l'as còrfidu e fintzas "ghetadu". Su giogu, mutidu "Gherra nurache" , est istadu amaniadu dae una maistra de sas iscolas elementares Podda, Anna Simula, in collaboratzione cun sa collega Luisa Chironi e cun s’agiudu linguìsticu de sa diretora de s’ufitziu de limba sarda de Nùgoro, Mariantonietta Piga. Custa initziativa, chi faghet parte de unu progetu prus mannu de sa Comunidade europea subra de s’insignamentu de sas limbas minoritàrias, at interessadu sos pitzinnos de sa 4 C e est istadu presentadu eris a dae innantis de s'assessore a sa cultura de sa Provìntzia Peppino Paffi. Una pitzinna at naradu sas regùlas de su giogu in nugoresu chi sunt pagu prus o mancu sas matessi de su giogu italianu: càmbiat su campu de batalla chi no est prus su mare ma sa Sardigna, bi sunt sos nuraghes imbetzes de sos portaèreos. Gràtzias a custu giogu sos pitzinnos ant pòtidu imparare finas àteras cosa in sardu subra de sa cultura, s'istòria e sa geografia de sa Sardigna. Totus faeddant in nugoresu fintzas si pro iscrìere est istada impreada sa limba sarda comuna.

Sentèntzia de sa Corte de Apellu in sardu


“In nùmene de su pòpulu sardu, sa corte de Apellu de Casteddu cunfirmat sa sentèntzia de su tribunale de Aristanis » Pro sa prima bia unu tribunale emitet una sentèntzia in limba. L’at fatu su 16 martzu sa setzione penale de sa corte de Apellu de Casteddu, protagonista Efisio Trincas, sìndigu de Cabras e segretàriu natzionale de su Partitu sardu de atzione. Cumbintu sustenidore de s’ufitzialidade de sa limba sarda, a dae in antis de su tribunale chi lu fiat zuighende pro àere disubididu a un’ordinàntzia de sa Supraintendèntzia a sos benes archeològicos, aiat pedidu e otentu de rispondere in sardu a sas pregontas de su zùighe. S’udièntzia, fissada in su mese de ghennàrgiu, fiat brincada, ca Efisio Trincas aiat respintu sa notìfica ca iscrita in italianu. “Una cundanna ingiusta, at naradu su sìndigu sardista, ca naschet dae su fatu chi non s'ischit chie at sa cumpetèntzia pro su chi pertocat su paesàgiu. Ma est una bìnchida manna su fatu chi sa sentèntzia siat istada redatada in sardu, reconnoschende in sa pràtica unu deretu chi Soru at ufitzializadu un'annu a como.

domenica 6 maggio 2007

Faddinas in rete

Carchi die a como murichende in internèt apo agatadu custos datos in su situ www.eurolang.net, in sa setzione “Language Data”.
Language Data - Sardinian (Italy) Sardu (Sardinian) is a southern Romance language. It is divided into four dialects: Campidanese, Gallurese, Logudorese, and Sassarese. With regard to the linguistic demography of Sardinia, no reliable data is available from the Italian censuses, but the number of people with a command of Sardinian is estimated at about 1.3 million, making it the largest linguistic minority in Italy. Sardinian speakers thus account for 80% of the entire population of the island.
Sardinian language use survey by Euromosaic: http://www.uoc.es/euromosaic/web/document/sard/an/e1/e1.html
Comente podides bìdere, finas in una revista informàtica ispetzializada in limbas minoritàrias bi podet àere faddinas mannas.
Infatis, ischimus totus chi su gadduresu e su tataresu non sunt dialetos sardos, ma faghent parte de su domìniu linguìsticu italianu.
Ischimus totus chi sa distintzione intre logudoresu e campidanesu est inadeguada, ca non rendet contu de sa cumplessidade de sa Sardigna, in ue ogni bidda tenet su limbàgiu suo.
In prus, in custu situ non faeddant nen de su catalanu de S’Alighera nen de su lìgure de Carloforte.
E, a dolu mannu, non faeddant de sa Limba Sarda Comuna.
Sa cosa bona est chi, a su nessi, narant chi semus sa minorìa linguìstica prus manna

sabato 5 maggio 2007

Limba sarda comuna. Una chirca sotziulinguìstica


Custu mangianu in Paule, in su teatru Grazia Deledda, b'at apidu una cunferèntzia organizada dae s'Assessoradu a sa pùbblica istrutzione de sa Regione Sardigna pro faeddare de sos resurtados de sa chirca sotziulinguìstica subra de sa limba sarda. Dae custa chirca sotziu- linguìstica, cherta dae sa Regione, est esssidu a pìgiu chi su 68,4 % de sos sardos intervistados a campione decrarat de connòschere e faeddare una variedade de sardu. In sas biddas cun prus pagu de 4000 abitantes sa pertzentuale creschet a s’85 % e in sas comunas cun prus de 100 mìgia pessones falat a su 57%. Su 29% narat chi fintzas si non bi lu faeddat su sardu lu cumprendet. Pro su chi pertocat sos datos de sas tzitades sardas, in Casteddu su 59% narat de connòschere sa limba locale e de l’impreare, imbetzes su 36,7% narat de tènnere petzi una cumpetèntzia passiva. In Tàtari sa pertzentuale est de su 60%, imbetzes in Nùgoro de su 66%. S’89 % de sos sardos intervistados, sunt de acordu chi si devet azuare sa limba sarda ca est parte de s’identidade nostra. Su 78% est de acordu chi si devet imparare in iscola. Finas s'interventu de su presidente Soru, in limba, est andadu in custa diretzione ca at naradau chi in s'arcu de duos annos s'ant a fàghere progetos pro imparare su sardu in sas iscolas a manera chi colet dae limba de sa famìlia, informale, privada a limba ufitziale,pùblica,sientìfica.
Su sardu, duncas, impreadu in cada àmbitu e in cuntestos non prus folclòricos ebbia e duncas unu sardu biu e modernu, chi podet finas devènnere una risorsa econòmica comente est istadu pro su catalanu.
Custu istùdiu, mutidu "Le lingue dei sardi?", est istadu amaniadu dae su Dipartimentu Universitàriu de Chirca econòmicas e sotziales de Casteddu e dae su de Sièntza de sos Limbàgios de Tàtari, in particulare dae sos istudiosos, Giovanni Lupinu, Alessandro Mongili, Anna Oppo. Sa chirca ant leadu in cunsideru 2437 pessones de diferentes zonas de Sardigna.

venerdì 4 maggio 2007

cantu a tenore

Su cantu a tenore, chi est unu cantu polifònicu, est s'espressione musicale prus antiga de sa Sardinna e est sa proa de s'esistèntzia in s'ìsula de sa pràtica polifònica, giai dae èpocas antigas. A segunda de sas zonas leat su nùmene de cussertu (in Mamujada e in sa Baronia arta), cuncordu (in Santulussurzu, Fonne, in sa Barbazia de Ollollai, in Golòtzana e Orane), cuntratu (galu in Fonne e Seneghe), cuntzertu (in Abasanta).

Sos cantadores sunt bator: su Bassu, sa Contra, sa Mesu Boghe, sa Boghe. Sunt postos a inghìriu rapresentende, gasi, sa forma architetònica prus importante de tzivilidade de sa Sardinna: su nuraghe.
Duas de sas boghes, su Bassu e sa Contra, sunt guturales e sunt sas chi dant a su cantu a tenore particularidade e peculiaridade.
Su Bassu cun unu sonu grae e profundu mantenet sa matessi tonalidade de sa boghe solista. Sa Contra est una cuinta subra de su Bassu e at unu sonu prus liniare, metàllicu e prus pagu vibradu. Contra e Bassu paris, faghent su sonu onomatopèicu Bim Bam Boo e non cambiant mai nota in antis de su tzinnu de sa boghe solista.
Sa Mesu Boghe chi irrichit su cantu cun virtuosismos de sa boghe, mutidos giradas, si aunit a sas duas boghes guturales faghende in paris un'acumpangiamentu armònicu pro sa boghe solista, chi ghiat su tenore intonende e cadenzende su cantu belle totu in manera sillàbica.

Est diftzile meda a istabilire sas orìgnes de su cantu a tenore chi, a pàrrere de unos cantos, diat dèvere tènnere prus de 4000 annos.
Su cantu a tenore diat parrer ligadu a sa bida pastorale, a sa solitùdine de su pastore in su sartu cun su bestiàmene e cun sa natura matessi. Sunt sos animales e sa natura chi ant ispiradu sas boghes. Diat pòdere èssere chi sa Contra siat nàschida dae s'istorchidura de sa berbeghe, su Bassu dae sa de sa baca e sa Mesu Boghe dae sa de su Bentu.

martedì 1 maggio 2007

efis

Sagra de Santu Efìsiu

Sa prima die de maju est festa manna in Sardigna, si tzelebrat S.Efisiu. Narat s’istòria chi S.Efìsiu fiat nàschidu in Elia, a probe de s'Antiòchia, in Asia Minore, in sa segunda medade de su III sec.d.C. dae mama pagana e babbu cristianu. Arruoladu in sas militzias de Dioclezianu, su giovanu fiat istadu mandadu a Calàbria a gherrare contra a sos cristianos. Inoghe si fiat cunvertidu retzende una casta de istimate in sa manu dereta a forma de crughe. Arribadu a Sardigna pro difèndere sa suprematzia romana, mancari aeret bintu sas tribùs Iolenses e Ilienses òstiles a Dioclezianu, fiat istadu acusadu de infedelidade ca cunvertidu a su cristianesimu. Impresonadu, torturadu, in antis de èssere decapitadu su 15 de ghennàrgiu de su 303 aiat pregadu Deus de bardiare Casteddu dae sa carestia, dae sa peste e dae sos bàrbaros. Sa festa cointzidiat cun sa data de sa decapitatzione finas a su 1652 cando sa tzitade fiat còrfida dae un'epidemia manna de peste.
Terrorizados, sos cussigieris tzìvicos, invochende su santu de sarvare sa tzitade,aiant fatu su votu perpetuu de unu ritu annuale e solenne, in càmbiu de un'interventu miraculosu. E dae tando su mese de maju, sìmbulu de su renovamentu de sa natura, fiat istadu isseberadu pro sa sagra. Su tzerimoniale cumintzat cun sa vestitzione de s’istàtua de su santu, in sa crèsia sua de Stampace. Dae inoghe moet sa protzessione, mìgias sunt sos partezipantes, arribados dae cada logu de s’Isula, chi isfilant cun sos costùmenes traditzionales. Sos grupos si moent a pee o in sos carros (traccas). B’at finas sos militzianos a caddu, sos sonadores de launeddas, sos memebros de arcicunfratèrnita chi at vestidu su santu.Cungiat s’isfilada su còchiu indeoradu, trasinadu dae sos boes, in ue b’at s’istàtua de su màrtire. Lu pretzedit s’Alternos rapresentante de sa munitzipalidade, finas issu a caddu e iscortadu dae sos mazieris in arta uniforme. Su dignitàriu tenet su"toson d'oro", medaglione mannu donadu dae su re de Ispagna a sa tzitade in su 1679. In via Pula su corteu agabat. Cumintzat su biàgiu cara a Nora(logu de su martìriu), cun tapas in Giorgino (ue s’istàtua ponet sa beste de sartu), Maddalena praja, bighinadu de Su Loi, Bidda de Orri, Sarroch. Sa die a pustis, una sosta a Bidda S.Pedru, su simulacru arribat a sos logos de su martìriu, arrimendesi in sos tempieddos in s’oru de su mare. Su 4 de maju si faghet in Stampace sa Torrara, s’istatua torrat a sa crèsia e una missa solenne cuncrit sa festa.
Mìgias de fideles e turistas ant leadu parte finas oe a sa de 351 editziones de sa sagra de Santu Efìsiu. Sa sagra de su Màrtire gherreri protetore de Casteddu, chi est finas isetende su reconnnòschimentu dae s'Unesco comente patrimòniu immateriale de s'umanidade, at tentu una cunsacratzione mediàtica cun 4 programmas de sa Rai e sa segunda rete televisiva russa chi ant sighidu sa protzessione in costùmene prus manna de totu su Mediterràneu.

venerdì 20 aprile 2007

sonos



Make your own Razz!

tenores de bitzi

Faeddamus de totu ma in sardu

Custa casta de diàriu si proponet de faeddare de cale si siat de cosa comente devet fàghere una limba bia e moderna e duncas non bos ispantedas de su misturizu chi at a essire a campu.